Na czym polega RTG cefalometryczne?

RTG cefalometryczne, zwane również zdjęciem cefalometrycznym, to specjalistyczne badanie rentgenowskie używane głównie w ortodoncji i chirurgii szczękowo-twarzowej. Polega ono na wykonaniu zdjęcia bocznego czaszki, na którym widoczne są zarówno kości, jak i tkanki miękkie twarzy. Dzięki temu lekarze mogą przeanalizować wzajemne relacje struktur kostnych i dentystycznych w czaszce pacjenta.

Badanie to jest niezwykle przydatne w planowaniu leczenia ortodontycznego, ponieważ pozwala na ocenę wzrostu twarzoczaszki, ustawienia zębów w stosunku do szczęki oraz ustalenie przyczyn nieprawidłowości zgryzu. W niektórych przypadkach może być również używane do monitorowania postępów leczenia lub oceny gotowości do przeprowadzenia zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy ustnej i twarzy.

RTG cefalometryczne to technika obrazowania radiologicznego, która służy do analizy i oceny struktury czaszki oraz relacji między różnymi jej elementami. Wykorzystuje się ją głównie w ortodoncji i chirurgii szczękowo-twarzowej do oceny wzrostu i rozwoju twarzy oraz do planowania leczenia.

Kluczowe aspekty RTG cefalometrycznego:

• Cel: Głównym celem badania jest uzyskanie pomiarów anatomicznych na podstawie obrazu promieniowania rentgenowskiego, co pozwala na analizę proporcji i kształtu czaszki.

• Przygotowanie pacjenta: Pacjent zazwyczaj stoi w wyprostowanej pozycji, z głową ustawioną w specyficzny sposób, aby zapewnić uzyskanie poprawnych pomiarów.

• Punkty odniesienia: Na zdjęciu cefalometrycznym identyfikuje się różne punkty odniesienia, które służą do pomiarów, takie jak punkty na szkielecie czaszki czy zębach.

• Analiza: Na podstawie wykonanych pomiarów można oceniać wady zgryzu, proporcje twarzy oraz planować leczenie ortodontyczne.

• Zastosowanie: RTG cefalometryczne jest stosowane w diagnostyce, planowaniu leczenia ortodontycznego, a także w monitorowaniu efektywności terapii.

Dzięki temu badaniu lekarze mogą precyzyjnie dobrać metody leczenia oraz ocenić wyniki postępów terapii.

Jest to zdjęcie przeglądowe przedstawiające ogólny stan wszystkich zębów, zawiązków zębów oraz struktur je otaczających takich jak kości szczęki i żuchwy, stawy skroniowo-żuchwowe i częściowo zatoki szczękowe, urazach i nowotworach.

Za pomocą pantomogramu można wykryć wiele nieprawidłowości, jak np. próchnica, zmiany okołowierzchołkowe, zęby zatrzymane, dodatkowe i nadliczbowe, zęby nieprawidłowo przeleczone kanałowo. Ze względu jednak na ogólny obraz czasami wymagane jest wykonanie dodatkowo dokładniejszego zdjęcia zębowego podejrzanej okolicy. Pantomogram daje również pogląd na stan kośćca w przypadku planowania zabiegu wszczepiania implantów zębowych – jednak w tym wypadku najczęściej korzysta się z tomografii komputerowej.

Dawka emitowana podczas badania jest w przybliżeniu równa 3–5 typowym zdjęciom przylegającym Aby zachować zdrowie jamy ustnej, rekomenduje się profilaktyczne wykonanie zdjęcia co dwa lata. 

Warto podkreślić, że dawka promieniowania, jaką otrzymuje pacjent podczas wykonywania zdjęcia pantomograficznego, jest bardzo niska i wielokrotnie niższa niż w przypadku innych badań RTG. Dlatego też, nie ma potrzeby obawiać się wykonania tego badania.

Jakie są wskazania do wykonania cefalometrii

• Ocenę wad zgryzu- dokładna analiza wzorców wzrostu twarzy i zgryzu-kluczowe w diagnostyce i planowaniu leczenia.
• Analiza wzorców wzrostu, gdzie cefalometria pozwala ocenić wzorce wzrostu twarzy i czaszki- szczególnie ważne w diagnozie i leczeniu chorób rozwojowych i wad wrodzonych, np. dysmorfii, czy przedwczesnego zrośnięcia się szwów czaszkowych.
• Ocena asymetrii twarzy, w przypadku których cefalometria może być pomocna w identyfikacji asymetrii twarzy będącej konsekwencją różnic w rozwoju kości lub mięśni, a także wskazywać na ewentualne potrzeby lecznicze.
• Planowanie zabiegów chirurgicznych: w niektórych przypadkach, zwłaszcza przy poważnych wadach zgryzu lub deformacjach twarzy- jest stosowane w planowaniu zabiegów chirurgicznych.
• Ocenę postępów leczenia ortodontycznego oraz monitorowania skuteczności terapii.
• Ocenę wieku kostnego- obraz kręgów szyjnych.

Warto pamiętać, że cefalometria jest badaniem rentgenowskim z użyciem promieniowania jonizującego, dlatego jest wykonywane na podstawie skierowania od lekarza.

Jak wygląda badanie:

Elektroradiolog wykonuje badanie cefalometryczne w pozycji bocznej oraz tylno-przedniej:

• prosi Pacjenta o zajęcie pozycji w wyznaczonym miejscu;
• nakłada mu na ramiona specjalny ołowiany fartuch, chroniący przed promieniowaniem rentgenowskim;
• unieruchamia głowę Pacjenta w ustalonej pozycji, umieszczając ją w cefalostacie, czyli do nasady jego nosa przysuwa specjalny wspornik, a w uszach umieszcza plastikowe zatyczki, tzw. oliwki uszne;
• prosi, aby pacjent zamknął usta, przełknął ślinę i lekko zacisnął zęby w taki sposób, jak zawsze, i nie poruszał się przez 3 sekundy.

Samo wykonanie badania trwa około 0,5–3 sek., cała procedura zajmuje kilka minut.

Jak przygotować się do badania cefalometrycznego?

Przed badaniem konieczne jest zdjęcie z głowy, twarzy oraz szyi wszystkich przedmiotów zawierających metalowe elementy, a więc wszelkiego rodzaju: spinek i ozdób do włosów, okularów, biżuterii, piercingu. Nawet szlachetny metal, taki jak złoto czy platyna, zostanie zobrazowany na zdjęciu i może obniżyć jakość badania.

Co może zobrazować zdjęcie kefalometryczne?

Zdjęcie cefalometryczne w pozycji osiowej, czyli podbródkowo-ciemieniowej, pozwala na diagnostykę schorzeń i urazów w obrębie podstawy czaszki, wyrostków kłykciowych, zatoki klinowej oraz łuku jarzmowego.

Cefalometria boczna jest wykorzystywana do wykrywania wad zgryzu oraz urazów, np. złamań, pęknięć, przemieszczeń.

Czy cefalometria jest bezpieczna?

Badanie cefalometryczne jest bezpieczne dla pacjenta pomimo wykorzystania promieniowania rentgenowskiego. Ilość promieniowania jest niewielka (wynosi około 7–12 µSv) i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Zastosowanie nowoczesnego cyfrowego sprzętu diagnostycznego pozwala zminimalizować dawkę promieniowania. Nawet dzieci, które potrzebują leczenia ortodontycznego, mogą poddać się temu badaniu bez obaw. 

Aby zmniejszyć skutki promieniowania, na ramiona i klatkę piersiową nakłada się specjalny fartuch ołowiowy chroniący przed promieniami rentgenowskimi.

Przeciwwskazaniem do wykonania prześwietlania cefalometrycznego jest ciąża. Dopuszczalne jest wykonanie badania RTG u pacjentek w ciąży ze szczególnymi zabezpieczeniami tylko wtedy jeśli jest ono absolutnie konieczne.